| Süreli Yayın. Ankara.
Bilimsel süreli yayıncılık Türkiye’de olması gerektiği ölçüde gelişmemiş alanlardan biridir. Oysa ki şu ana kadarki deneyimler de göstermiştir ki, bilimsel çalışmalar kitaplardan çok süreli yayınlar ve sözlü sunumlar (kongre, sempozyum vb.) yoluyla gelişir. Belli bir alandaki en son gelişmeleri takip etmek kısa süreli yayınlar yoluyla mümkündür. Konu ile ilgili olarak Türkiye’deki yayınlar ele alındığında ciddi bir hayal kırıklığı ile karşılaşılır. Tarihçiler eserlerini üniversitelerin dar çerçevede kalmış yayınları ile zaman zaman popülizm tuzağına düşen dergi ve gazetelerde değerlendirmektedirler. Bunlar içinde gerçekten dikkate değer çalışmalar olmakla birlikte, bir çok süreli yayın içerik ve yayın açısından istikrarlı bir yayın hayatı izleyememekte, bu nedenle tarih bilinci için olmasa olmaz bir ön koşul olan tarihsel birikim sekteye uğramaktadır. Bilimsel dergilerin en önemli işlevlerinden birinin de ‘iletişim’ olması nedeniyle bu alandaki ‘başarısızlık’ tarihçiler arasındaki iletişimsizliği de beslemektedir. Bu bilgiler ışığında takdir edilmeyen yazarlar, tekrarlar ile dolu çalışmalar, okuyucusuna ulaşamayan eserler, enerjiden yoksun bir disiplin kaçınılmaz bir tablo olarak ortaya çıkmaktadır.
Yukarıda çizilen karanlık tabloda OTAM Dergisi istisnalar arasında yer alıyor. Mütevazi imkanları ile 11. sayısına ulaşmayı başaran dergi popülizmden uzak, bilimsel anlamda belli bir seviyeyi de tutturmaya çalışıyor. Ankara Üniversitesi Osmanlı tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi yayını olan OTAM, temelde Türkçe olmasına karşın İngilizce ve Almanca çalışmalara da yer veriyor. Dergi üç ana bölümden oluşuyor: 1. Makaleler ve İncelemeler 2. Belgeler 3. Kitap Tanıtma. Bu bölümlere ek olarak bazı sayılarda özel günlerin önemini belirtir yazıların yer aldığı bir bölüm de yer alıyor. ‘Osmanlı Tarihine Emek Verenler’ kısmı da ayrı bir bölüm olarak değerlendirilebilir. Daha çok Türk tarihçilerin ele alındığı bu bölümde son iki sayıdır diğer uluslardan tarihçilere de yer verilmesi dikkat çekici. Şu ana kadar hayatı ve çalışmaları incelenen tarihçiler arasında Enver Ziya Karal, Muzaffer Arıkan, Aydın Sayılı, Şerafettin Turan, Bekir Kütoğlu ve Halil İnalcık gibi isimler de yer alıyor. 10. sayıda Durdu Mehmet Durak’ın yazısı ise yabancı tarihçilere güzel bir örnek. Yazar bu çalışmada Türkiye çalışmaları ile tanına Prof. Dr. Roderic Davison’ı inceliyor.
OTAM’ı Ermeni sorunu ve Ermeni tarihi açısından ele alacak olursak bu konuda da son derece değerli çalışmalara yer verdiğini belirtmek gerekir. 10. sayıda Yrd. Doç. Dr. Ahmet Eyicil’in kaleme aldığı ‘1878 Zeytun İsyanı’ bu tür çalışmalardan sadece bir tanesi (Sayı: 10, ss. 27-58). Eyicil, daha çok İngiliz ve Osmanlı kaynaklarına dayanarak hazırladığı çalışmasında Ermeni sorununda önemli bir yeri bulunan Zeytun İsyanı’nı dış bağlantılarına değinerek ele alıyor. Derginin bir sonraki sayısında konuyu devam ettiren Eyicil, 11. sayıda ‘1895 Maraş ve Zeytun İsyanları’ adlı makalesinde bu iki önemli isyanın nasıl geliştiğini ele alıyor. Daha önceki sayılar incelendiğinde benzeri konuda makalelere ve belgelere rastlanabiliyor:
Mustafa Gül, ‘1896 Van Ermeni İsyanı ve Sonrasındaki Gelişmeler’, Sayı: 8, 1997, ss. 139-149; Erdal İlter, ‘Ermeni Meselesinin Doğuşunda ve Gelişmesinde İngiltere’nin Rolü’, Sayı: 6, 1995, ss. 155-171; Ercüment Kuran, ‘Osmanlı – Rus İlişkileri Çerçevesinde Ermeni Sorunu (1912-1914), Sayı: 5, 1994, ss. 227, 233; Hüsameddin Mehmedov, ‘Osmanlı Dönemi Gence – Karabağ Eyaletinde Vakıflar’, Sayı: 4, 1993, ss. 635-644; Nedim İpek, ‘Anadolu’dan Amerika’ya Ermeni Göçü’, Sayı: 6, 1995, ss. 257-280; Ali Güler, ‘Ermenilerle İlgili 1916 ve 1918 Yıllarında Yapılan Hukuki Düzenlemeler’, Sayı: 6, 1995, ss. 91-137; Musa Şaşmaz, ‘The Legitimacy of the Emergence of the Armenian Question’, Sayı: 8, ss. 319-347.
Şu anda 12. sayısını çıkarmaya hazırlanan OTAM’ın karşılaştığı sorunlara gelecek olursak, en önemli sorunun basım ve dağıtımda olduğu söylenebilir. Oldukça sınırlı sayıda basılabilen derginin okuyucuya ulaşmasında da ciddi sıkıntılar yaşanıyor. Yayın Kurulu Başkanı Yavuz Ercan’ın verdiği bilgilere gore, düne kadar yurt dışında ve içinde önemli kütüphane ve araştırmacılara gönderilen derginin dağıtımı son dönemde yaşanan ekonomik krizden payını almış durumda. Derginin yazışma adresi ise şöyle: Ankara Üniversitesi, Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih – Coğrafya Fakültesi, 06100, Ankara. E-mail: otamdergisi@hotmail.com.
| |