!âJĞ le="text-align: justify;">Köken itibar?yla eski Yunanca’da “etrafa saç?lan tohumlar” anlam?na gelen “diaspora” kavram? en basit tarifiyle bir ulusun, bu ulusun anavatan?n?n d???nda ya?ayan unsurlar?n? tan?mlamak için kullan?lan bir tabirdir. Bu kavram ilk olarak Eski Yunan’da bir kente, o kentte ya?ayanlar? asimile etmek üzere d??ar?dan gelen topluluklar? ifade etmek için kullan?l?rken, daha sonra, özellikle de Eski Ahit’in Yunanca’ya çevrilmesinin ard?ndan, Yahudilerin “Kutsal topraklar” olarak tan?mlad??? bölgenin d???nda ya?ayan Yahudi topluluklar?n? tan?mlamak için kullan?l?r olmu?tur. Günümüzde ise kendi ulus-devletlerinin d???nda ya?ayan bütün topluluklar için kullan?lsa da diaspora deyince akla ilk olarak Yahudiler, Yunanl?lar ve Ermeniler gelmektedir. Bunun nedeni, bu topluluklar?n bulunduklar? ülkeye kolay kolay entegre olmay?p, genellikle kendi kültürel bilinçlerini dikkatle korumalar?d?r. Ülkemizde de diaspora dendi?inde akla ilk olarak Ermeni diasporas? gelmektedir.
Gerçekten de Ermeniler “diaspora” tabirine verilen en ba?ar?l? örneklerden biridir. Ermenistan’?n nüfusu bugün üç milyona ula?amazken, Ermenistan d???nda yakla??k be? milyon Ermeni ya?amaktad?r. Bu Ermeniler a??rl?kl? olarak Osmanl? ?mparatorlu?u’nun son dönemlerinde ba?ta Amerika ve Fransa olmak üzere bir çok ülkeye göç etmi?lerdir. Rusya da tarih boyunca çe?itli politikalar neticesinde çok say?da Ermeni’yi Rusya’n?n farkl? ?ehirlerine yerle?tirmi?tir. Dolay?s?yla bugün Amerika, Fransa, ?ran, Lübnan, Avustralya ve baz? Güney Amerika ülkelerinde büyüklü küçüklü Ermeni topluluklar? ya?amaktad?r. Diaspora Ermenileri kültürlerini, dinlerini ve dillerini büyük ölçüde korumu?lar, ancak içinde bulunduklar? toplumlarda kendilerini toplumdan soyutlamam??lar, bunun yerine önce büyük bir ekonomik güç, ard?ndan da siyasi güç elde etmi?lerdir. Örne?in, Ermeni “soyk?r?m?” iddialar?n? tan?yan ilk yasa tasar?s?n?n 1965 y?l?nda Uruguay’da kabul edilmesi ilk anda ?a??rt?c? gelse de, bu ülkeye 19. yüzy?l?n sonlar?nda göç eden Ermenilerin zaman içinde sahip olduklar? ekonomik ve siyasi gücün sonucunda bu yasan?n Türkiye ve Ermeni meselesi konusunda hemen hemen hiçbir fikre sahip olmayan Uruguay Parlamentosu taraf?ndan kabul edilmesi asl?nda son derece do?ald?r.
Ermeni Diasporas? ile Ermenistan aras?ndaki ili?kilere gelince, bu ili?kilerin sorunsuz oldu?unu söylemek imkans?zd?r. Zira Ermenistan’da ya?ayan Ermenilerin büyük bir k?sm? Diasporan?n zenginli?ini ve ekonomik gücünü Ermenistan’?n kalk?nmas? için harcamad???n? dile getirerek Diasporay? ele?tirmektedirler. Diasporan?n s?kl?kla Ermenistan’?n içi?lerine müdahale etmesi de bir ba?ka ele?tiri konusudur. Hatta baz? Ermeniler Türkiye ile Ermenistan aras?ndaki ili?kilerin Diaspora nedeniyle bozuldu?unu ve Diasporan?n sald?rgan politikalar? yüzünden Ermenistan’?n kalk?nmas?na büyük katk? sa?layabilecek olan s?n?r?n aç?lmas? meselesinin çözülemedi?ini iddia etmektedirler.
??te Ermenistan ile Diaspora aras?ndaki bu sorunlu ili?ki Ermenistan Parlamentosu’nda geçti?imiz günlerde kabul edilen ve Devlet Ba?kan? Koçaryan’?n da onaylamas? ile yürürlü?e giren “Çifte Vatanda?l?k Yasas?” ile farkl? bir boyut kazanm??t?r. Asl?nda bu tasar? yeni bir tasar? de?ildir. Neredeyse Ermenistan’?n ba??ms?zl???n? ilan etmesinin hemen ard?ndan çifte vatanda?l?k tart??malar? ba?lam??, ancak bu konunun bir yasa tasar?s? olarak Ermenistan Parlamentosu’nun gündemine sunulmas? geçen y?l gerçekle?mi?tir.
Yasa tasar?s?n?n metni incelendi?inde Ermeni as?ll? olup da ülkede üç y?l ya?ayanlara Ermenistan vatanda?l???n?n verilebilece?i, dolay?s?yla yabanc? ülkelerde ya?ayan Ermeni as?ll? Ermenilerin de Ermenistan vatanda?? olabilece?i ve bu vatanda?lar?n oy verme hakk?ndan yararlanabilece?i anla??lmaktad?r. Ermenistan Adalet Bakan? David Harutuyan’?n kamuoyuna duyurdu?u yasaya göre, ayr?ca, 18 ya??na gelmi?, kendilerini Ermenice ifade edebilen, Ermenistan Anayasas?n? bilen, bir Ermeni vatanda??yla evlenen ya da Ermenistan için çok önemli hizmetlerde bulunan ki?iler ülke vatanda?l???na kabul edilebilecektir. Di?er bir deyi?le, Ermeni diasporas?n?n her mensubunun de?il, özellikle Ermeni kültüründen kopmam??, Ermenice bilen ve kendini bu dilde ifade edebilenlerin vatanda?l??a kabul edilece?inin belirtilmesi Ermeni Hükümeti’nin seçicili?ini göstermesi aç?s?ndan dikkat çekicidir.
Ancak çifte vatanda?l?k yasas? Ermenistan’? adeta ikiye bölmü?tür. Tasar?y? destekleyenler ba?ta Devlet Ba?kan? Koçaryan olmak üzere iktidardaki koalisyon ortaklar? Cumhuriyetçi Parti ile Ta?nak Partisi’dir. Bilindi?i üzere Ermeni diasporas?n?n büyük ço?unlu?unu Ta?nakç?lar olu?turmaktad?r. 1994 y?l?nda Ter Petrosyan yönetimi yasa d??? muhalefet etti?i gerekçesiyle Ta?nak Partisini kapatm??, 1995 y?l?nda ilan edilen Ermenistan anayasas?na da çifte vatanda?l??? önleyen bir hüküm koymu?tur. Ancak 1998 y?l?nda Koçaryan’?n devlet ba?kan? olmas?n?n ard?ndan hem Ta?nak partisi yeniden aç?lm??, hem de çifte vatanda?l?k konusu tart???lmaya ba?lanm??t?r. Ta?nak Partisi’nin bu tasar?y? desteklemesinin temel nedeni son derece aç?kt?r. Diasporadan gelip Ermenistan’a yerle?ecek ki?ilerin verecekleri oylar sayesinde Ta?naklar Ermeni siyasetinde daha etkin bir rol oynayabilecek ve bu ki?iler arac?l???yla Diasporan?n a??r? milliyetçi fikirleri Ermenistan’da daha kolay yerle?ebilecektir.
Yasaya kar?? ç?kan Adalet Partisi ve Birle?ik ??çi Partisi gibi muhalefet partileri ise bu yasan?n Ermenistan'?n kom?ular?yla ili?kilerini bozabilece?ini ve Diaspora Ermenilerinin say?s?n?n Ermenistan’da ya?ayan Ermenilerin say?s?ndan çok daha fazla oldu?u için ülkenin kaderinin ülke d???nda ya?ayan ki?ilere b?rak?laca?? anlam?na geldi?ini savunmaktad?rlar. Hatta Adalet Partisi lideri Artur Bagdasaryan Amerikan Wall Street Journal gazetesinde kaleme ald??? bir makalede, Ermenistan’?n kom?ular?yla ili?kilerini normalle?tirmesi gerekti?ine vurgu yaparak Ermenistan’?n büyük ölçüde geçmi?te esir kald???n?, “ac? hat?ralara tak?l?p kalman?n” Ermenistan’?n kom?ular?yla özellikle de Türkiye ve Azerbaycan’la ili?kilerini engelledi?ini ifade etmi?tir. Bagdasaryan çifte vatanda?l?k yasas? ile radikal tutumlar?yla tan?nan Diaspora Ermenilerinin Ermenistan d?? politikas?nda etkin bir hale gelecek olmas?n?n bu sorunu daha da kronik hale getirece?ini vurgulam??t?r.
131 sandalyeli Ermenistan Parlamentosunda bu kanun 5 aleyhte oya kar??n 66 lehte oyla kabul edilmi?tir. Di?er bir deyi?le milletvekillerinin neredeyse yar?s? Meclise gelmemi?tir. Bu durum yasaya muhalefetin ölçülerini ortaya koymas? bak?m?ndan da son derece dikkat çekicidir.
Sonuç olarak çifte vatanda?l?k yasas? geli?mi? ülkelerde ya?ayan ve belirli bir refah düzeyinin üzerinde ya?ayan Ermeniler için fazla cazip olmamakla beraber, özellikle Suriye ve Lübnan gibi fakir ülkelerde ya?ayan veya Bat? ülkelerinde ya?ay?p radikal milliyetçi görü?lerini Ermenistan’da yayg?nla?t?rmaya çal??an baz? Ermeniler için son derece de?erli bir f?rsat olarak de?erlendirilebilir. Bunun sonucunda ise Ermenistan nüfusunun bir miktar artaca?? söylenebilir. Ancak bundan daha da önemlisi a??r? milliyetçi fikirlerin bu ülkede daha da yayg?nla?mas?d?r. Bu durum özellikle Ermenistan ve Türkiye aras?ndaki sorunlar? derinle?tirerek, herhangi bir çözüm olas?l???n? da ortadan kald?racakt?r.
|
Anasayfa
İletişim
Makaleye Yorum Yaz
Tavsiye Et
