Önceki gün ise 24 Nisan gösterileri vard?. Ermeniler Yunanistan’?n ba?kenti Atina’da Türk bayraklar?n? yakt?lar. Ele?tirilere ek olarak Türkiye ve Türklere hakaretler edildi. Gürcistan’da ise Cevahiti Ermenileri yapt?klar? gösteride önce Türk bayra??n? yere serdiler, ard?ndan s?rayla üzerindne geçtiler. Bunlar? yaparken her türlü hakareti duymak mümkündü. En nihayetinde ise Türk bayra??n? yakt?lar. Tüm bunlar? takiben ise kiliseye geçip dini bir anma töreni düzenlediler. Yine hiçbir Ermeni ileri geleni ne uyar?da bulundu, ne de “yapmay?n, bir bayrak o ulusun onurudur, ona hakaret edilmez” dedi. Üstelik böylesine nefret dolu bir törenin ard?ndan kilisede dini tören yap?lmas? ve din adamlar?n?n da bu nefret gösterilerine engel olmamas? anlaml?d?r.

***

Asl?n? sorarsan?z Ermenilerde güçlü bir ?ekilde ya?ayan Türk dü?manl???n? hemen her gün ben de ?ahsen ya??yorum: E-posta adreslerim Ermenilerin ?ahs?ma, Türkiye’ye, Türk milletine ve Osmanl?’ya yapt??? hakaretlerle dolu. Ermeniler konusunda Turkish Weekly’de yay?nlanan yaz?lar?m? en sert dille ele?tiren Ermenileri art?k ho?görüyle kar??lar oldum. Yaz?lar?m?z?n as?ls?z oldu?unu, tarihi çarp?tmaya çal???yor oldu?umuzu söylemelerini dahi ‘?l?ml? ele?tiriler’ olarak kabul etmeye ba?lad?m. Fakat baz? e-postalar öylesine hakaretler içeriyor ki, ço?u zaman e-postan?n sonunu dahi getiremiyorum. Dahas? bu e-postalar? yazanlar cahil, okuma yazmas? olmayan ki?iler de de?il. Birço?u Kuzey Amerika ya da Bat? Avrupa’da yerle?ik avukatlar, doktorlar, mühendisler ya da akademisyenler. Baz? mailler ise daha ilginç, önce son derece sakin bir dille ba?l?yor mektup, uzla?mac? ve yap?c? bir tutum için büyük bir özen gösterildi?ini hissediyorsunuz. Fakat bir yerde i?ler ç???r?ndan ç?k?yor ve ilk ba?taki nazik adam sinirlerine hakim olamayarak bitiriyor mailini. ?lk k?sm?n aksine, ikinci k?s?mda Türkiye ve ?ahs?n?za hakaretlerle birlikte kelime ve di?er yaz?m hatalar?n?n da artt??? görüyorsunuz. Bu da gösteriyor ki ilk ba?ta kendisini tutan ki?i, ikinci k?s?mda, özellikle de ‘soyk?r?m’ iddialar? fasl?na gelince adeta ç?ld?rm?? oluyor.

Özellikle diaspora Ermenilerinin Türkiye ve Türklere kar?? nefret ile dolu oldu?u ve bu nefretin seviyesinin 2. ve 3. nesillerde ilk nesle göre daha da büyüdü?ü yönündeki tespitimi çe?itli Ermeni okurlar?m?z da do?rulad?lar. Geçen günlerde Noobar Janoian adl? bir Ermeni okurdan gelen mektupta duyulan nefret ?öyle tan?mlan?yordu:

“The ‘hatred’ toward the Turks is embedded in us” (Türklere duyulan nefret bizim içimize yerle?mi?tir).

Sadece Janoin de?il birçok Ermeni, kan?nda Türke nefret ta??d???n? dü?ünmektedir. Örne?in Narek Mesropian bu durumu ?öyle tan?mlar:

“Türklerden nefret etmek bizim kan?m?zda var,

Ancak bizler Bulgarlardan ve Yunanl?lardan da nefret ederiz,

Yahudiler Türkleri sever, fakat Araplardan nefret ederler

Araplar kar??l???nda Türklerden pek haz etmezler,

Ve nefret düzeyi yükseliyor.”[1]

Nefret bu derece yayg?n ve derin olunca kendi hikayelerini de olu?turuyor. Böyle derken Ermenilerin 1915’de ve sonras?nda zor anlar ya?amad?klar?n? söylemek istemiyorum. Elbette onlar da çok zor günler ya?ad?lar. Ancak ya?ad?klar? zorluklar?n büyük bir k?sm?n? Türkler ve di?er Müslüman ahali de ya?ad?. Türk dedelerin, ninelerin anlatt?klar? ile Ermeni ya?l?lar?n anlatt?klar?n?n ne kadar çok birbirine benzedi?ini hayretle izliyorum. Tek fark Türkün ‘Ermeni’ dedi?i yerde Ermeni ‘Türk’ diyor. Çocuklar?n öldürülmesi, köyün bas?l?p ahalinin i?kenceden geçirilmesi ve daha nice insanl?k d??? uygulama. Ermeniler ne anlat?yorsa benzeri hikayeleri Do?u Anadolu’da ve di?er bölgelerde Türklerden dinlemek de mümkün. Türkler yazmad?klar? için ve geçmi?i sürekli olarak canl? tutmak istemedikleri için bu an?lar dünyada yank? bulmuyor. En kötüsü ise Ermeniler Türklerin ac?lar?n? duyma ?ans?n? bulam?yorlar. Kendi ac?lar?n? büyüttükçe büyütüyorlar. Araya efsaneler de kar???yor elbette. Örne?in Bay Janoin, ailesinin tehcir hikayesini anlat?rken bak?n neler söylüyor.

“Benim büyük baba ve büyük annemler Siirtliymi? ve onlar evde Arapça konu?urlard? (Ermenice bilmezlerdi). Biliyor musunuz neden? Çünkü k?rsal kesimde Ermeniler az?nl?kt? ve köle gibi muamele görüyorlard?, ve e?er Ermenice konu?maya cesaret ederlerse dilleri kesiliyordu” (Only my mother survived and that was a miracle.My grand parents were from Siiert, and they spoke Arabic at home (they didn't know Armenian) you know why? Because in the rural areas were the Armenians were minorities were treated like slaves, and they did cut their tongs if they dared and spoke Armenian).

Osmanl? birçok aç?dan ele?tirilebilir, ancak Osmanl?, ‘az?nl?klar?na kendi dillerini konu?turmad?’ ele?tirisi getirilebilecek belki de en son medeniyettir. Osmanl? da??ld???nda hemen her grup kendi dilini konu?uyordu. Osmanl?’da Ermenilerin kendi dillerinde kitap, gazete vs. yay?nlad?klar?, imparatorlu?un dört bir taraf?nda Ermeni kilise ve okullar?n?n mevcut oldu?u herkesin malumudur. Osmanl? ekonomisine, özellikle ticaret ve bankac?l??a Rumlar ve Yahudiler ile birlikte Ermenilerin hakim oldu?u da bilinen bir di?er gerçektir. Do?rusu Ermenice’yi konu?an?n dilinin kesilmesi iddias? abart? ve efsane kelimelerini dahi a?maktad?r. Ancak y?llarca beslenen ve te?vik edilen nefret kendi hikayelerini yaratmakta ve bir süre sonra gerçek ile üretilmi? hikayeler birbiri içine girmektedir. Ermenilerin Ermenice konu?tu?u için dillerinin kesildi?i, Ermenilerin istanbul’da köle gibi ya?ad?klar?, yar?-aç yar? tok hayat sürdükleri iddialar?n? diaspora Ermenilerinden çokça i?ittim. Yani bizim için garip olan bu iddialara yeni nesil Ermeniler önemli ölçüde inan?yorlar.

***

1915’ten bugüne Türk ve Ermenilerin çektikleri ac?lara bak?? aç?lar?n? kar??la?t?rd???m?zda çok ilginç bir tablo ile kar??la??yoruz: Ermeniler ya?ad?klar?n? canl? tutabilmek için büyük bir çaba gösteriyorlar. Adeta iyile?meye yüz tutan yaray? her seferinde tekrar tekrar kanat?yorlar. Yaran?n iyile?mesine asla izin vermiyorlar. Ac? çekmekten adeta zevk al?r bir hale geliyorlar ve kimliklerini sadece bu ac? üzerine kuruyorlar. Oysa ki bu sa?l?kl? bir durum de?il. Bir ölçüde ma?duriyet üzerine kimlik geli?tiren Yahudiler dahi bu derece ac?lar?n? canl? tutmuyorlar. Toplumlar, t?pk? bireyler gibi ac?lar?n? unutmazlar ve geçmi?te b?rakmazlar ise normal-sa?l?kl? bir ya?am sürdüremezler. Bu nedenle uluslar kimliklerini in?aa ederken çektikleri ac?lardan daha çok olumlu yönlerine ve büyük zaferlerine at?fta bulunurlar. Büyük zaferleri olmasa bile mevcut ba?ar?lar?n? abartarak kendilerini yüceltirler. Bu ba?lamda Ermenilerin seçti?i yol son derece istisnaidir.

Türklere bakt???m?zda ise unutmak üzerine kurulu bir anlay?? görüyoruz. Türkler ac?lar?n? taze tutman?n bu co?rafyada ya?amay? olanaks?zla?t?raca??n? dü?ündüklerinden, sadece Ermenilerle de?il, di?er etnik gruplarla ya?ad?klar?n? da unutmaya çal??m??lard?r. Belki de Ermenileri ac?lar? canl? tutmaya iten bir neden de budur. Ermeniler Türklerin unutma iste?ini kendilerine kar?? bir tutum olarak görmekte ve bunun gerçek nedenlerini anlayamamaktad?rlar.

***

Geldi?imiz noktada sorunu sadece nesnel de?i?kenler ile ele almak mümkün de?ildir. Türk-Ermeni ili?kilerinin psikolojik boyutunu göz ard? ederek, sadece maddi ad?mlar ile yol almak oldukça zordur. Belki de orta yol Ermenilerin biraz unutmas?, Türklerinse biraz hat?rlamas?ndan geçmektedir.