Frans?z Cumhurba?kan? Nicolas Sarkozy bu hafta Cezayir’e resmi bir ziyaret yapt?.
?ki ülke aras?nda sömürgecilik döneminin ac? hat?ralar? bulunmaktad?r. Fransa ?kinci Dünya Sava??n? izleyen y?llarda sömürge imparatorlu?unu tasfiye ederken Hindiçini (Vietnam, Kamboçya ve Laos) ile Cezayir’den çekilmek istememi?, her iki yerde de uzun süren sava?lara giri?mi?, ancak yenilmi? ve buralar? terk etmi?tir.
Özellikle de Cezayirlilerle 1954-1962 y?llar? aras?nda gerçekle?en ba??ms?zl?k sava?lar? esnas?nda ya?anan çat??malar çok kanl? olmu? ve baz?lar?na göre bir milyondan fazla Cezayirli ya?am?n? yitirmi?tir. Cezayir’in ba??ms?zl???ndan sonra iki ülke aras?nda daha ziyade petrol ve gaz al?m sat?m?na ve çok say?da Cezayirlinin Fransa’da çal??mas?na dayanan ekonomik ili?kiler kurulmu?sa da sava? s?ras?nda Frans?z asker ve kolluk güçlerinin yapt??? eziyet unutulmam??, hatta zamanla daha da güçlenmi?tir. Sonunda sava?tan k?rk y?l kadar sonra Fransa’n?n Cezayir’den özür dilemesi talepleri yükselmeye ba?lam??t?r.
Fransa’daki Kuzey Afrikal? Araplar?n zaman zaman büyük ?ehirlerde isyan? and?ran gösterilerini dizginleyebilmek, ekonomik ili?kileri artt?rmak ve Sarkozy’nin özellikle önem verdi?i Akdeniz Birli?i projesini gerçekle?tirmek Cezayir’le daha yak?n ili?ki kurulmas?n? gerektirmektedir. Sarkozy’nin son ziyareti de bu amaçla yap?lm??t?r.
Beklendi?i gibi bu ziyarette geçmi?in ac? hat?ralar? önemli bir yer tutmu?tur. Frans?z Cumhurba?kan? yapt??? konu?malarda sömürgeci sistemin esas? itibariyle adil olmad???n? vurgulam?? ve Cezayir ba??ms?z sava?? s?ras?nda korkunç cinayetler i?lendi?ini ve iki taraf?n da say?s?z kay?plar verdi?ini belirtmi? ancak özür dilememi?, geçmi?e de?il gelece?e bak?lmas? gerekti?ini vurgulam??t?r.
Sarkozy geçmi? olaylar için ise taraflar?n birlikte bir haf?za çal??mas? yapmas?n? belirterek Cezayirli ve Frans?z tarihçilerin bu ac? dönemi beraberce incelemelerini ve yazmalar?n? önermi?tir.
Görüldü?ü gibi Sarkozy geçmi? olaylar için ne tazminat ödenmesini ne de özür dilenmesini öngörmemi?tir. Esasen sava?lar? sona erdiren anla?malar yap?ld?ktan sonra bu tür taleplerin gündeme gelmesinin bir anlam? yoktur. Durum böyle olmakla beraber militan Ermeniler, daha eski bir sürgün olay?n? soyk?r?m olarak takdim etmeye çal??makta ve toprak istemeye kadar uzanan bir dizi talep öne sürmektedir.
Bu vesileyle Ba?bakan Erdo?an’?n 2005 y?l? Nisan ay?nda Ba?kan Koçaryan’a bir mektup göndererek iki ülkenin tarihçi ve di?er uzmanlar?ndan olu?an bir grubun 1915 dönemine ait geli?me ve olaylar? ilgili tüm ar?ivlerde ara?t?rarak bulgular?n? uluslar aras? kamu oyuna aç?klamalar?n? önerdi?ini ancak Koçaryan’?n bunu kabul etmedi?ini hat?rlatal?m.
Görüldü?ü gibi Sarkozy de Cezayir olaylar? için ayn? öneriyi yapm??t?r. Esasen niteli?i tart??mal? tarihi olaylar için ba?vurulacak ba?ka bir yol da yoktur.
Di?er yandan Sarkozy’nin bu önerisi tarihçiler komisyonu reddeden Ermenistan’?n tutumunu zay?flatmakta ve ?imdiden baz? ülkeler taraf?ndan benimsenmi? bulunan bu öneriyi daha da güçlü k?lmaktad?r.
|